امروزه در بسیاری از جوامع، نارضایتی شغلی در بین افراد بسیار بالا رفته است؛ به‌ گونه‌ای ‌که برخی افراد احساس بیهودگی و ناکارآمدی می‌‌کنند. یکی از علل این نارضایتی‌ها عدم تناسب میان شغل، سازمان و شاغل می‌ باشد. این عدم تناسب علاوه بر اینکه موجب می‌‌شود فرد نتواند از حداکثر توانایی ‌های خود استفاده بهینه کند، باعث کاهش اثربخشی و کارایی سازمان‌‌ها نیز می‌ شود. این عدم تناسب از عدم شناخت دقیق از شغل و شاغل ناشی می‌‌شود. بدین ترتیب سازمان‌ها برای اینکه بتوانند به بهره‌وری بیشتر دست یابند، ناچارند از طریق تجزیه و تحلیل مشاغل، مشاغل موجود در سازمان خود را به ‌طور دقیق مورد ارزیابی قرار دهند تا ویژگی‌‌های لازم برای تصدی آن مشاغل را شناسایی کنند. سپس از طرق مختلف به شناسایی ویژگی ‌های افراد جویای کار بپردازند تا با برقراری تناسب بین هر یک از مشاغل و کارکنانی که معیارها و شایستگی ‌های تصدی آن مشاغل را دارند، به بهره‌ وری بیشتر نائل شوند.

طبقه ‌بندی و تجزیه و تحلیل مشاغل در سازمان‌ها از اهمیت ویژه‌ ای برخوردار است؛ زیرا بسیاری از اقدامات در خصوص سازماندهی و برنامه ‌ریزی نیروی انسانی بر اساس اطلاعاتی انجام می‌ پذیرد که از تجزیه و تحلیل شغل به‌دست می‌ آید. به این ترتیب، بهره‌گیری از نتایج و دستاوردهای تجزیه و تحلیل شغل در یک سازمان، می‌ تواند مقدمات برقراری تناسب بین شغل و شاغل را فراهم می‌ نماید.

از طرفی از الزامات تعالی هر سازمان، حضور کارکنانی کوشا، مسئولیت ‌پذیر و متخصص در عرصه فعالیت‌های آن سازمان است. گام اول برای تحقق این امر شناخت دقیق ویژگی‌های شاغلین در ابعاد مختلف است. یکی از ابزار‌های مهم که به‌صورت گسترده‌ای به‌عنوان وسایل کمکی در تصمیم‌گیری‌های شغلی مورد استفاده قرار می‌گیرند، آزمون‌های روانشناختی هستند. ابعاد مهمی در این آزمون‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرند که شامل ویژگی‌های شخصیتی، توانایی‌های ذهنی، ارزش‌های کاری، رغبت‌های شغلی و … می‌شوند.

• شخصیت یکی از عوامل تعیین‌کننده‌ای است که بیان می‌کند هر فردی با چه شغلی سازگارتر است. زیرا هر ویژگی شخصیتی دارای شرایطی است که متناسب با شغل خاصی است. با دانستن این‌که کدام ویژگی با کدام شغل متناسب است، کمک بسیار زیادی به سازمان‌ها می‌شود تا با انتخاب مناسب نیروها، بهره‌وری سازمان بالا رفته و همچنین رضایت شغلی نیروها را نیز به دنبال داشته باشد. در حقیقت شخصیت عبارت است از الگوهای رفتار و شیوه‌های تفکّر که نحوه سازگاری شخص را با محیط تعیین می‌کند.
• توانایی ذهنی به‌عنوان قابلیت ذهنی عمومی تعریف‌شده است که شامل قابلیت استدلال، برنامه‌ریزی، حل مسئله و … است. در بسیاری از منابع علمی از توانایی‌های عمومی ذهن با عنوان هوش عمومی یا فاکتور جی سخن به میان آمده است. در حقیقت اصطلاح هوش تنها نامی است که به فرآیندهای ذهنی فرضی یا مجموعه رفتارهای هوشمندانه اطلاق می‌شود و نظریه‌های هوش در عمل نظریه‌های مربوط به رفتار هوشمندانه است. چنین رفتاری شامل توانایی‌های مختلفی است که از فردی به فرد دیگر تفاوت می‌کند.
• رغبت ازلحاظ لغوی به معنای میل داشتن و آرزو است. یعنی زمانی که می‌گوییم فردی به کاری رغبت دارد، یعنی از انجام آن لذت می‌برد و احساس خوشی و شادی به او دست می‌دهد. به عبارتی می‌توان گفت رغبت بیشتر تابع احساسات است. علایق (رغبت‌ها) فرآیندهای ذهنی هستند که تولیدکننده احساسات مثبت یا منفی بوده‌اند و برانگیزنده یک میل برای ادامه دادن یا ندادن افکار یا رفتار مشابه می‌باشند. به‌بیان‌دیگر علایق شغلی می‌تواند اینگونه تعریف شود: موضوعی از نگرش که مربوط به ارزیابی باورها درباره فعالیت‌های شغلی است.
• ارزش‌های شغلی را به‌عنوان باورها و استانداردهای شخصی که افراد را برای عملکردشان در جامعه هدایت می‌کند تعریف کرده‌اند. مفهوم ارزش یک خصیصه خاص رفتار انسان است. بیشتر نظریه‌های ارزش موافق هستند که افراد برحسب ارزش‌های خود عمل و رفتار می‌کنند. ازاین‌رو ارزش‌های یک فرد به‌عنوان ملاک‌های انتخاب اهداف یا هدایت اعمال او است.

در اکثر کشورهای جهان، فرآیند جذب و استخدام به ‌طور دقیق و مدون به انتخاب و گزینش کارکنان شایسته اختصاص داشته و سرمایه‌‌گذاری عظیمی در این بخش صورت می‌‌پذیرد. متأسفانه در کشور ما سازمان‌‌ها از یک ‌روند اصولی و اثربخش به‌منظور گزینش و انتخاب مناسب‌‌ترین افراد برای تصدی پست‌‌های سازمانی برخوردار نمی‌باشند و از آنجا که افراد استخدام ‌شده با روش معیوب فعلی به ‌عنوان سرمایه‌‌های بلندمدت سازمانی محسوب نمی‌‌شوند، نمی ‌توانند به سازمان در دستیابی به اهدافش یاری رسانند؛ در نتیجه، پس از وارد آوردن هزینه‌‌ها و خسارات ناشی از آموزش مجدد و اتلاف منابع، به‌زودی سازمان مذکور را ترک می ‌نمایند.

در کشور ما نیازمندی به یک مدل جامع ارزیابی شغل و نیروی انسانی و سنجش تناسب میان این دو – که با هنجارهای‌های جامعه ایرانی و ویژگی‌‌های سرزمینی و بومی آن مانند: مذهب، فرهنگ، ارزش‏‌ها و آرمان‌‌های ملی همخوانی داشته باشد – بیش‌ از پیش احساس می‌‌شود. در این راستا، شرکت مشاوره مدیریت فرهیختگان اقدام به طراحی فرآیندی جهت سنجش تناسب بین شغل و شاغل نموده است که در این فرآیند ضمن استفاده از آزمون‌های تخصصی و بومی، از دانش تجزیه و تحلیل مشاغل نیز استفاده شده است.